Elke stad in Nederland heeft er wel een paar: ketens met fast fashion. De collecties wisselen er snel en voor iedereen is er wel wat te vinden. Een hele outfit, een paar sokken of zelfs maar een paar haarelastiekjes. De plek heeft helemaal niets eigens. Het succes van ketens berust juist op hun inwisselbaarheid. Overal, van New York tot Niort, koop je dezelfde artikelen en overal word je op precies dezelfde manier geholpen, door personeel dat overal dezelfde training heeft gehad.

Claire Renaud (1977) koos de pashokjes van de Zara als plaats van handeling voor haar roman Cinq articles maximum (2023). De hoofdpersoon, Juliette, werkt als verkoopster. Ze reikt de bordjes uit waarop het aantal kledingstukken staat dat een klant meeneemt in de paskamer, cinq articles maximum. De bedrijfsfilosofie bestaat eruit mensen zo snel mogelijk de paskamers uit te jagen. De gordijntjes zijn net te klein, zodat de verkoopster – en de overige klanten- kunnen zien wat er binnen gebeurt. De airco staat er niet aan, zodat mensen niet te lang blijven hangen. De spiegel is expres buiten de hokjes geplaatst, zodat klanten elkaar kunnen zien en zich met elkaar kunnen vergelijken. Niet echt comfortabel dus, maar toch is het een succesformule.

In Cinq articles maximum passeren diverse personages de revue. De meesten zijn vrouwen, maar er is ook een enkele man, die zich out of place voelt op de damesafdeling. Juliette is het verbindende element in deze mozaïekroman. Je kunt elk hoofdstuk van deze roman los lezen, als een kort verhaal, maar Juliette komt in elk verhaal voor en verbindt de verhalen met elkaar. Soms zie je in een volgend hoofdstuk het perspectief van een ander personage. Zo begint het verhaal met een groepje tienermeisjes dat een passessie houdt. Zij komen later terug in het hoofdstuk over ene oudere vrouw. In een interview met boekhandel Mollat vertelt de schrijfster, Claire Renaud, dat ze er voor heeft gekozen om vrouwen in verschillende leeftijden te portretteren. Iedereen heeft immers wat te zeggen over het vrouwenlichaam in elke levensfase. Juliette benadert alle klanten met mededogen. De pas bevallen vrouw die zich in jurkjes perst die ze voor haar zwangerschap zou hebben gekocht, raadt ze flatterende jurken aan. Zo zorgt ze ervoor dat de vrouw zich goed voelt.

Renaud koos voor eenheid van tijd, plaats en handeling, net als in een toneelstuk. Het boek voelt ook wel strak geregisseerd aan. Als de werkdag ten einde is, is het verhaal ook uit en blijft de lezer achter met een open einde. 

In de roman worden veel actuele thema’s aangestipt: fast fashion, #me too, het zelfbeeld van de vrouw, de werkomstandigheden in slecht betaalde banen. Die werkomstandigheden zijn een hot item in de Franse literatuur. Joseph Ponthus schreef bijvoorbeeld A la ligne (2019), over het zware werk in een vleesverwerkingsfabriek. In 2022 verscheen En salle van Claire Baglin, over het eentonige werk in een fastfood restaurant. En ik schreef eerder al over de prachtige graphic novel Chroniques de jeunesse (2021) van Guy Delisle, over werken in een papierfabriek. Cinq articles maximum past mooi in dat thema.

Claire Renaud schreef meerdere romans en jeugdboeken, waarmee ze meerdere prijzen won. Omdat ze een heel toegankelijke schrijfstijl heeft, zijn Renauds boeken erg geschikt voor scholieren. 

Claire Renaud (2023), Cinq articles maximum, Paris, 192 p.