Aan het eind van het jaar presenteren kranten en tijdschriften lijstjes van de beste boeken van het jaar. Wat zit er aan Franse literatuur tussen?

Een klassieker: Joris-Karl Huysmans: Aan de vrouw.Deze 19^e-eeuwse roman staat op nummer 40 van de top 57 van de Volkskrant. Dit is het commentaar: “Dramaturgisch zit deze roman van Huysmans (1848-1907) voortreffelijk in elkaar: versnellingen en vertragingen, lichtheid en zwaarte wisselen elkaar af. De personages zijn levensecht, zonder dat het gewone stervelingen worden. Daarbij is Huysmans onwaarschijnlijk grappig voor een schrijver uit die tijd. (WdB)”

Op nummer 30 vinden we nog een klassieker, van een Zwitser:Charles-Ferdinand Ramuz: De grote angst in de bergen. Hierover zegt men: “Lezend in deze roman krijg je het gevoel dat je zelf langs de flanken van de bergen omhoog loopt, zó treffend schrijft de Zwitser Ramuz (1878-1947). En met de herders die hoog in die bergen hun koeien weiden wordt het je koud om het hart. Ramuz toont hoe nietig de mens is. (WdB)”

Er is zelfs een Fransman de top-tien binnengedrongen. Op 10 staat het nog onvertaalde werk van Thomas Piketty: Capital et idéologie.“Piketty’s grote thema is de groeiende ongelijkheid in de wereld. Hij beschrijft dat op allerlei niveaus in een veelheid van landen. Zijn stelling is dat ongelijkheid weliswaar van alle tijden is, maar dat die zich nu weer verdiept, wat in de nabije toekomst tot sociale onrust, tot conflicten kan leiden. Capital et idéologie (nog niet vertaald) heeft de grote verdienste een duizelingwekkende hoeveelheid complex materiaal toegankelijk te maken, ook voor niet-economen. Een verontrustende en toch aanstekelijke studie. (HP)”

En op 8 staat de onovertroffen Houellebecq: Michel Houellebecq: Serotonine. “Vergeet alle marketing en de hypes, laat je niet afschrikken door dat mismoedige hoofd of het lederen tuigje waarin zijn echtgenote dit jaar op ons Boekenbal rondliep en lees Houellebecq (1956) om wat hij is: een briljante chroniqueur van onze tijd. Niet voor niets is hij fan van Joris-Karl Huysmans. Serotonine is een roman over liefde en de eenzaamheid die erop volgt, verpakt in scherpe analyses en brute seksscènes. Beschaving is oppervlakkig, de mens is een dier en zonder begeerte en seks, het enige moment waarop de mens zichzelf werkelijk in de strijd gooit, is er helemaal niets. C’est la vie – het is de enige zin die Martin de Haan, al jaren Houellebecqs Nederlandse vertaler, onvertaald laat. (WdB, WdR)”

In De Groene Amsterdammer noemt Xandra Schutte een boek van Maryse Condé: “De roman die mij dit jaar het meest bijbleef was Het onwaarschijnlijke en droevige lot van Ivan en Ivana van de grande dame van de Caribische literatuur, Maryse Condé. In de roman transformeert ze zoiets akelig actueels als een terroristische aanslag tot een mythisch verhaal over de tweeling Ivan en Ivana, die net als Condé zelf leven tussen het Caribische eiland Guadeloupe, Afrika en Frankrijk. En ze springt niet alleen soepel heen en weer tussen continenten, ze weet ook heel wat hedendaagse hete hangijzers – radicalisering, racisme, identiteit – sprookjesachtig en wijs met elkaar te verbinden.”

NRC noemt maar liefst 125 beste boeken. Het eerste Franse boek op de lijst (die overigens geen ranglijst) is gekozen door Margot Dijkgraaf.  Zij noemt Benoîte Groult: Iers dagboek. Herinneringen aan liefdevolle jaren, 1977-2003 een “intelligent en geestig dagboek waarin Groult laat zien hoe ze omgaat met het ouder worden – een heerlijk tegenwicht tegen pessimisme en neerslachtigheid.” 

Dijkgraaf kiest daarnaast een Zwitsers fotoboek en een Franse roman: Mario del Curto: Humanité végétale, een “schitterend, vuistdik fotoboek van deze Zwitserse fotograaf, met geëngageerde essays over hét onderwerp van nu: klimaat en de transformatie van ons ecosysteem.” 

Nicolas Mathieu:  De uitzichtlozen is volgens Dijkgraaf een “grootse met de Goncourt bekroonde roman voor wie meer van het huidige Frankrijk wil begrijpen.”

Maarten Doorman kiest voor een bekende strip: Jean-Yves Ferri & Didier Conrad: Asterix. De dochter van de veldheer– “Asterix meets John Lennon, Stromae & Charles Aznavour in een lofzang op hangjongeren van de Greta Thunberg-generatie.”

Een ander boek is weliswaar niet Frans, maar gaat over een van de bekendste Franse schrijvers uit de Verlichting: Andrew S. Curran: Diderot and the Art of Thinking Freely.

Bas Heijne heeft een geschiedkundig werk van Géraldine Schwarz op zijn lijst gezet:Géraldine Schwarz: De geheugenlozen. De herinnering als wapen tegen populisme. Hij noemt het “een nietsontziende familiegeschiedenis over het ‘verwerken’ van de nazitijd, die uitmondt in een niet mis te verstane oproep tot waakzaamheid.”

Verder is hij vol lof over Ivan Jablonka: Des Hommes Justes, een “even doorwrochte als vernietigende geschiedenis van het patriarchaat, door een van Frankrijks belangrijkste historici.”Ook in NRC wordt Serotonine van Houellebecq genoemd. Bernard Hulsman schrijft: “De actualiteit van Houellebecqs onverwachte liefdesroman leek eerst gelegen in de gele hesjes, maar blijkt nu een voorspelling van de Nederlandse boerenopstand.”

Ook Trouw heeft haar recensenten gevraagd de beste boeken van het jaar te noemen. En ook hier komt Serotonine weer naar boven, ditmaal genoemd door Jaap Goedegebuure. 

Ger Leppers noemt wel drie Franstalige romans. Net als Margot Dijkgraaf is hij onder de indruk van Nicolas Mathieu:  De uitzichtlozen. Ook het in de Volkskrant genoemde De grote angst in de bergen van Charles-Ferdinand Ramuz vond hij meesterlijk.Verder schrijft hij over Jonathan Littell -Een oude geschiedenis – nieuwe versie: “Zeven variaties op een nachtmerrie, vol gruwelen en vaak ronduit sadistisch geweld, die echter elke keer eindigt in een reinigende duik in het zwembad. Waarna alles opnieuw kan beginnen. Een fascinerende, metaforische visie op het moderne leven, die echter – waarschuwing! – zeker niet naar ieders smaak zal zijn.”

Berthold van Maris kiest Encre sympathique van Patrick Modiano: “Modiano doet in deze korte roman, zijn allernieuwste, iets wat vrij onmogelijk lijkt: de hoofdpersoon raakt in de ban van een vrouw die hij niet kent en nooit ontmoet heeft, en ook de lezer raakt steeds meer geïnteresseerd in deze onbekende vrouw.”