Gedurende ons leven brengen we heel wat tijd door in de supermarkt. Gek eigenlijk dat we daar niet zo veel over lezen in de hedendaagse literatuur. Je zou denken dat het fenomeen “supermarkt” een prominentere rol zou spelen, aangezien het een interessante ontmoetingsplaats is. Waar vinden we immers zo veel verschillende mensen uit alle lagen van de maatschappij?

In de serie “raconter la vie” schreef Annie Ernaux Regarde les lumières mon amour (2014), een logboek over haar bezoeken aan de supermarkt. Een jaar lang noteerde ze haar observaties na een bezoek aan de lokale Auchan. In het begin richt ze zich vooral nog op de winkel zelf: de inrichting, de reclames. Langzaam verlegt ze haar aandacht naar de bezoekers en begint ze te observeren wie welke producten koopt. Langzaam maar zeker begint het besef te
dagen dat ze zelf ook gevolgd wordt. Eerst voelt ze zich vooral bekeken door de andere mensen in de rij: “Observés et observant, écoutés, écoutant.” Dan voelt ze zich steeds onbehaaglijker door de winkel zelf, waar strenge bordjes van alles verbieden. Auchan wil alles van haar weten, maar zodra ze een foto maakt wordt ze op de vingers getikt door een beveiliger: dat doen we hier niet! Ernaux krijgt steeds meer oog voor muiterij. Zo kijkt ze met plezier naar een groepje klanten dat in de tijdschriftenhoek staat te lezen onder de bordjes waarop staat dat het verboden is om de tijdschriften door te bladeren. Het stoort haar dat de winkel het aantal verboden beduidend verhoogt op de afdeling “k
oopjes”, alsof de armste mensen het oneerlijkst zijn. En waar zijn eigenlijk de daklozen? Hebben zij geen plek meer in de supermarkt? En als de supermarkt haar klanten niet vertrouwt, waarom moeten klanten dan hun eigen boodschappen scannen?

 

Het boekje van Ernaux maakt deel uit van het project “raconter la vie”. Op de gelijknamige website wordt uitgelegd dat het met publicaties probeert de onzichtbaren in de maatschappij een stem te geven: “En faisant sortir de
l’ombre des existences et des lieux, Raconter la vie veut contribuer à rendre plus lisible la société d’aujourd’hui et à aider les individus qui la composent à s’insérer dans une histoire collective.” Dat is Annie Ernaux goed gelukt met haar boek over de supermarkt. Het is misschien niet heel diepgravend, maar vormt een mooie aanzet om na te denken over de supermarkt als plaats van betekenis. Boodschappen doen wordt in ieder geval anders nadat je Regarde les lumières mon amour hebt gelezen.

Annie Ernaux, Regarde les lumières mon amour, Seuil, 2014, 72 p.