Dat het een luguber boek was, had ik al gezien aan de kaft: twee skeletten houden elkaar vast, met grimassen op hun gezicht. Aan hun houding te zien, dansten ze op het moment dat ze stierven. Dat is ook precies wat er gebeurt in Entrez dans la danse van Jean Teulé (2018). Hoe komt het zover?
Het is de zomer van 1518. De bevolking van Straatsburg lijdt al maanden honger. Er is zo weinig te eten, dat enkele mensen hun kinderen hebben gedood om hen verder lijden te besparen. Ook Enneline Troffea ziet geen andere uitweg voor haar baby van drie maanden en verdrinkt haar dochter. Als ze terugkomt van de rivier, begint ze te dansen. Dat werkt aanstekelijk. De ene wanhopige stadsgenoot na de andere voegt zich bij haar, tot er honderden mensen dansen in de straten en de autoriteiten zich zorgen beginnen te maken.
Entrez dans la danse is gebaseerd op een waargebeurd verhaal. In 1518 ontstond er inderdaad een dansepidemie in Straatsburg, waarbij enkele honderden mensen tot een mand lang door de straten dansten. Wat precies de oorzaak was is nooit helemaal opgehelderd – ellende, waarschijnlijk. Het is zeer aannemelijk dat mensen dansend de dood vonden. Ze stierven aan uitputting of een hartaanval. Omdat geen enkele auteur uit die tijd precies vermeldt of en hoe mensen stierven, weten we niet wat er werkelijk gebeurde. Teulé vult die lacunes in zijn roman Entrez dans la danse, hoewel hij dicht bij de bronnen blijft.
Het boek verscheen in 2018 maar is twee jaar later zeer actueel. Nu we zelf met een pandemie kampen, is het interessant om de parallellen te zien met de dansepidemie van 1518. In Straatsburg lijken de autoriteiten ook overvallen te worden door de epidemie. Er wordt druk vergaderd door de zestiende-eeuwse variant van het Outbreak Management Team. Er worden artsen geraadpleegd, maar vooral ook bestuurders en klerikalen. Het leger wordt ingezet om de epidemie in goede banen te leiden.
Teulé heeft de tijdsgeest goed weten te beschrijven in zijn roman. De zestiende eeuw was een onstuimige tijd in Frankrijk. Hoewel de mensen in Straatsburg in 1518 al wanhopig waren, kwamen er nog veel zwaardere tijden aan. Teulé eindigt zijn verhaal met de zin “Cinquante-quatre ans plus tard, c’était la Saint-Barthélemy.” In de Bartholomeüsnacht (23-24 augustus 1572) werd een slachtpartij ingezet, waarin duizenden mensen de dood vonden. Het was een gruwelijke episode van de guerres de religion, die in 1518 nog moest komen. Teulé laat in zijn roman zien hoe ongelijk rijkdom was verdeeld in de 16eeeuw en wat voor macht de Kerk had. Geestelijken probeerden zelfs een slaatje te slaan uit de dansepidemie door de door wanhoop gedreven dansers aflaten aan te bieden. Tegen grove betaling, uiteraard.
Vrolijker word je niet van Entrez dans la danse, maar waarschijnlijk wel wijzer.
P.S.: In 2020 maakte de Engelse regisseur Jonathan Glazer een korte film over de dansepidemie, Strasbourg 1518. De film is opgenomen tijdens de lockdown. Hier kun je een trailer bekijken en hier een review uit The Guardian.
25 comments
Comments are closed.